Kentin Dönüşümü Ekseninde Mahalle Kültürü ve Yeşil Alanlar Üzerine Bir İnceleme

GENAR Türkiye Raporu’nun bu ayki bölümünde her ay yinelenen şehirleşmeyi etkileyen faktörler ile ilgili sorulara ek olarak şehirlerde yeşil alanların yeterliliği ve kamuoyunun bu hususta yerel yönetimlerin politikaları ile ilgili görüşleri üzerine yoğunlaşılmıştır. Yeşil alanların birey ve toplum hayatına olan yansıması ve çağrıştırdığı kavramlar üzerinden oluşturulan anket sorularıyla katılımcıların şehir hayatı ve yeşil alan üzerine düşüncelerine ışık tutmak hedeflenmiştir. Bu amaçla mahalle ve kentsel dönüşüm kavramlarından yola çıkılarak mahalle kültürünün birey ve toplum hayatındaki önemine değinilmiş, dikey mimarinin yaygınlaşmasının kentteki insanın toplumdan bireye, kalabalıktan yalnız bireye ve doğadan kentsele uzanan serüvenine olan etkisi irdelenmiştir. Çalışmanın bulgularından kısaca bahsetmek gerekirse, katılımcıların kent hayatındaki en önemli faktör olarak güvenlik sorununu gördüğü gözlemlenmiştir. Bu sorunu katılımcıların gündelik hayatlarındaki hareketliliklerini ve yaşam kalitelerini etkileyen yapısal ve somut nitelikteki trafik, ulaşım ve altyapı sorunları izlemektedir. Çalışmanın en çarpıcı bulgusu ise yeşil alanlar üzerine özel bir soru sorulmadıkça, katılımcıların (%91,6) yeşil alanları şehrin bir parçası olarak görmemesidir. Mahalleden site kültürüne evrilen bir şehirleşmede bireysel, ailesel ve toplumsal olarak boş zamanı geçirme biçimleri ve rahatlama yönünden maliyetsiz imkanlar sunan yeşil alanların şehirlerdeki oranının giderek düşmesi, katılımcıların günlük hayatlarında ruhsal, bedensel ve zihinsel olarak rahatlama gereksinimlerinin şehir içinde bulunan alanlara kaymasına sebep olduğu gözlemlenmiştir. Yeşil alanlardan gündelik hayatta soyutlanma bireysel, ailesel ve toplumsal anlamda günlük pratikleri etkilemiş, katılımcıların huzurlu bir ortam ve egzersiz gibi ihtiyaçlarının giderilmesinde şehir içindeki kapalı alanları kullanmasına, piknik gibi geleneksel düşük maliyetli paylaşım pratiklerinin ciddi oranda düşüşüne ve kentsel yaşamın üretimden tüketime yönelmesine doğrudan etki etmiştir. Katılımcılar tarafından temiz hava ve huzurlu bir ortamı çağrıştırdığı dile getirilen yeşil alanlar 2019 ve sonrasında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından açılmaya başlanan Millet Bahçeleri sayesinde yeniden şehir merkezlerinde var olmaya başlasa da hem bu bahçelerin sayıca artması hem de oturmuş alışkanlıkların değişimi için zamana ihtiyaç vardır. Yeşil alanların arttırılması için merkezi ve yerel yönetimlerin el ele vermeleri kent yaşamında yıpranan vatandaşların nefes almasında ve günlük pratiklerinin geleneksel ve paylaşımcı bir zemine dönmesinde önemli bir rol oynayacaktır.